Co się zmienia w prawie pracy w 2023 roku?

26 kwietnia 2023 roku wchodzi w życie wiele nowych przepisów dotyczących zatrudnienia. Są one ważne zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i pracodawcy. Dowiedz się, co się zmienia. Przedstawiamy krótkie podsumowanie.

Nowe uprawnienia pracownicze, dodatkowa ochrona przed zwolnieniem czy nowe obowiązki informacyjne w zakresie umowy o pracę. Szersze uprawnienia dla pracowników i członków ich rodzin… Co się zmienia dokładnie?

1.  Prawo pracownika do równoległego zatrudnienia – pracodawca nie będzie mógł zabronić swojemu pracownikowi pracy w innej firmie w tym samym czasie. Wyjątek będą stanowiły sytuacje, gdy podpisany został zakaz konkurencji.
2. Zmiana formy zatrudnienia – jeśli pracownik pracuje u Ciebie co najmniej pół roku, to raz na rok będzie mógł wystąpić z wnioskiem o zmianę warunków zatrudnienia, może to dotyczyć zmiany formy umowy, czy wysokości etatu. Pracodawca musi udzielić odpowiedzi w ciągu miesiąca.
3. Prawo do szkolenia – jeśli do wykonywania swojej pracy pracownik potrzebuje szkolenia, to opłaca je pracodawca i w miarę możliwości powinno się ono odbywać w godzinach pracy. Jeśli będzie ono realizowane poza normalnymi godzinami pracy, to należy je wliczyć do czasu pracy.
4. Dodatkowe przerwy w pracy – przerwy wliczane są do czasu pracy, a to oznacza, że za ten czas pracownik ma również prawo do wynagrodzenia. Przy 6 h pracy przerwa musi wynosić co najmniej 15 minut, przy czasie pracy powyżej 9 godzin należy się dodatkowe 15 minut, a przy czasie pracy powyżej 16 godzin, kolejna co najmniej 15 minutowa przerwa.
5. Większa ochrona pracowników przed zwolnieniem – nie można zwolnić pracownika za wystąpienie z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Nie można również zwolnić osoby, która jednocześnie pracuje w innym zakładzie na umowę o pracę, zlecenie lub o dzieło. Podstawą do zwolnienia nie będzie również dochodzenie udzielenia informacji o warunkach zatrudnienia lu o ich zmianie. Nie można także wypowiedzieć umowy pracownikowi, który korzysta z prawa do zwrotu kosztów szkolenia i wliczenia jego czasu do godzin pracy. To pracodawca w razie zwolnienia będzie musiał udowodnić, że kierował się innymi przyczynami niż wymienione.
6. Ochrona dla pracownika przed niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę – jeśli pracownik skorzysta ze swoich praw z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy lub udzieli w takim zakresie wsparcia innemu pracownikowi, będzie chroniony przed negatywnymi konsekwencjami. Pracodawca nie będzie mógł zwolnić pracownika jedynie dlatego, że dochodził on swoich uprawnień.

Zmiany w umowach o pracę

1. Informacja o warunkach zatrudnienia pracownika – w umowie o pracę muszą pojawić się dodatkowe dane w stosunku do poprzedniego stanu prawnego. Obecnie konieczne będzie również wskazanie siedziby pracodawcy, a jeśli jest on osobą fizyczną adresu zamieszkania.

Dodatkowe informacje w umowie na okres próbny – należy podać czas jej trwania lub dzień zakończenia, a także możliwość przedłużenia umowy o czas urlopu lub o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeśli dojdzie do wystąpienia takich okoliczności. Wskazać na jaki okres planowo zostanie przedłużona umowa, jeśli strony wyrażą taką chęć po okresie próbnym.

Zmiany w prawie nakazuje jednak również podanie dodatkowych informacji:

• obowiązująca pracownika dobowa i tygodniowa norma czasu pracy,
• obowiązującym pracownika dobowym i tygodniowym wymiarze czasu pracy,
• przysługujące przerwy w pracy,
• przysługujący dobowy i tygodniowy odpoczynek,
• zasady obejmujące pracę w godzinach nadliczbowych i ich wynagradzania,
• przy pracy zmianowej – zasady przechodzenia ze zmiany na zmianę,
• jeśli jest kilka miejsc wykonywania pracy, to zasady przemieszczania się pomiędzy nimi,
• inne niż wskazane w umowie o pracę przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia, oraz świadczenia pieniężne i rzeczowe,
• wymiarze przysługującego płatnego urlopu, m.in. zasady przyznawania urlopów wypoczynkowych w firmie, informacje o urlopie na żądanie,
• wskazanie obowiązujących zasad rozwiązania stosunku pracy,
• prawo pracownika do szkoleń i polityka szkoleniowa pracodawcy,
• informacje o układzie zbiorowym lub innym porozumieniu zbiorowym, którym pracownik jest objęty,
• jeśli nie ma regulaminu pracy, to również informacje o terminie, miejscu, czasie, częstotliwości, wypłacania wynagrodzenia za pracę, porze nocnej oraz przyjętym przez pracodawcę potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności, a także usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Dodatkowe informacje należy zawrzeć również, że pracownik będzie delegowany do pracy za granicą.

2. Umowa na okres próbny – nie może ona przekraczać trzech miesięcy, chyba że chodzi o czas usprawiedliwionej nieobecności. Długość okresu próbnego będzie również zależna od tego, na jaki okres ma później zostać zawarta umowa na czas określony.

3. Informowanie wszystkich pracowników o możliwości awansu a także wolnych stanowiskach pracy, stanie się obowiązkiem pracodawcy. Pracujący w firmie pracownicy będą mogli bowiem uczestniczyć w takich rekrutacjach i starać się o wolne stanowiska.

Większe uprawnienia dla pracowników i członków ich rodzin

1. Urlop opiekuńczy – 5 dni w skali roku, nie jest to urlop płatny,
2. Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – chodzi o pilne sprawy rodzinne spowodowane stanem zdrowia lub wypadkiem, przysługuje 2 dni lub 16 godzin w czasie roku. Zachowuje się prawo do połowy wynagrodzenia.
3. Elastyczny rozkład czasu pracy – dotyczy pracowników, którzy mają dzieci które nie ukończyły 8 roku życia – obniżenie etatu, praca zdalna, praca weekendowa.
4. Dodatkowa ochrona przed zwolnieniem w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego
5. Urlop rodzicielski – łatwiejsze składanie wniosków, wydłużenie urlopu rodzicielskiego
6. Urlop ojcowski – czas na jego wykorzystanie skróci się do 12 miesięcy.